Bu yazıda marka kimliğinin “gerçekten” ne olduğunu yazmaya çalıştım.
Öyle ki internet üzerinde neredeyse her kaynakta marka dizaynı ile marka kimliği karıştırılıyor.
Karıştırıldığı gibi bir de ballandıra ballandırıla anlatılıyor. Maalesef bilgi kirliliği pek çok konuda aldı yürüdü. Özellikle içerik yazarları ve yetkin olmayan “PazarlamaGuruları”nın önünü alamıyoruz efendim.
Marka kimliği ne değildir? önce buna bakmalıyız.
Marka kimliği, logo değildir, amblem değildir, tasarımlar, reklamlar değildir. Slogan değildir, aklınıza gelen tüm görseller, renkler, pantoneler değildir. Bardak, kalem, tshirt, antetli kağıt, broşür, kitapçık değildir.
“Gözünüzü kapatın, aklınıza ilk hangi marka geliyor? Hıh tamam, o logo var ya, o renk var ya. Kimliktir o. Kimlik kimlik. ” gibi ucuz bir yaklaşım hiç değildir.
Bu yazıyı bitirdiğinizde marka kimliğine dair aklınızda doğru bir tablo oluşacak. Böylelikle içinde olduğunuz veya kurmak istediğiniz organizasyonu sağlam ve doğru bir şekilde temellendirebileceksiniz.
Marka Kimliği Nedir?
Marka kimliği, kuruluşun/organizasyonun çalışanlar, hedef grupları ve kamu önünde kendisini sunduğu tüm aktivitelerin toplamıdır.
Marka felsefesi, davranışı, iletişimi, kültürü, dizaynı ve imajından oluşur.
Özellikle şekilci bir toplum olduğumuz için markanın kimliğini yok sayıp kimlik=imajdır! şeklinde bir düşünceye sahibiz.
Neden Marka Kimliğine Yatırım Yapmalısınız?
1. Müşterinin satın almasını kolaylaştırın
Çarpıcı bir marka kimliği, her şirketi, her boyutta, her yerde, başarı için konumlandıran hemen fark edilebilir, ayırt edici profesyonel bir imaj sunar.
Marka kimliği, bir şirketin algısını yönetmeye yardımcı olur ve onu rakiplerinden ayırır.
Akıllıca kurulmuş bir marka kimliği müşteriye olan saygıyı iletir ve ürün/hizmet özelliklerini ve faydalarını tüketicinin anlamasını kolaylaştırır.
Yeni bir ürün tasarımı veya daha iyi çevresel faktörler müşteriyi memnun edebilir ve sadakat yaratabilir.
Etkili bir kimlik, hatırlanması kolay bir ad veya bir ürün için ayırt edici bir ambalaj tasarımı gibi pek çok unsuru kapsar.
2. Satış ekibinin satışını kolaylaştırın
İster yönetim kuruluna bir vizyonu ileten küresel bir holdingin CEO’su, ister sermaye şirketlerine giriş yapan girişimci veya yatırım ürünlerine ihtiyaç yaratan bir finansal danışman olsun, herkes bir şeyler satıyor.
Bağış toplama ya da gönüllü hizmetler talep eden, kar amacı gütmeyen kuruluşlar bile sürekli satış yapmaktadır.
Stratejik ve bilgece planlanmış marka kimliği, şirket ve güçlü yönleri hakkında bir farkındalık, anlayış oluşturmak için farklı kitleler ve kültürler arasında çalışır.
Zekayı görünür hale getirerek, şirketin benzersiz değer önerisini iletmeyi amaçlamaktadır.
Çeşitli ortamlar arasındaki iletişimin tutarlılığı, bir şirketin lazer benzeri odağı hakkında müşteriye güçlü bir sinyal gönderir.
3. Marka değeri oluşturmayı kolaylaştırın
Tüm şirketlerin amacı para kazanmak ve hisse değerini artırmaktır.
Bir marka veya şirketin itibarı, en değerli şirket varlıklarından biri olarak kabul edilir.
Küçük şirketlerin ve kar amacı gütmeyen kuruluşların da marka değeri yaratması gerekiyor. Gelecekteki başarıları, halkın bilinçlendirilmesine, itibarlarının korunmasına ve değerlerinin korunmasına bağlıdır.
Güçlü bir marka kimliği, artan tanınırlık, farkındalık ve müşteri sadakati yoluyla marka değerinin oluşturulmasına yardımcı olacak ve bu da bir şirketin daha başarılı olmasına yardımcı olacaktır.
Şirketlerinin marka değerini ve neyi ifade ettiğini daha iyi anlatmak için her fırsatı değerlendiren yöneticiler, geceleri daha iyi bir uyku çekiyorlar :). Ve daha önemlisi, bir değer inşa ediyorlar!
Marka Kimliğininin Hedefleri Nelerdir?
- Organizasyonun mevcut olan az sayıdaki tipik özelliklerinden algılaması, tanınması ve hatırlanması
- Organizasyon hakkındaki görüşün geliştirilmesi – iç ve dış etki (imaj) –
- Çalışanların ve hedef gruplarının kendilerini kuruluş ile bütünleştirmeleri
Marka Kimliği Karması
Marka Felsefesi
Marka felsefesi, marka kimliğinin çekirdeğini oluşturmaktadır. Bu çekirdek, marka kimliğin kalbini meydana getirmektedir.
Marka şahsiyeti için ön koşul kuruluşun kendisini mikro ekonomik varlığında, hedeflerinde, makro ekonomik fonksiyonunda ve sosyal rolünde ne şekilde anladığıdır. Marka kimliği anlayışında “marka felsefesi” ve “marka kimliği” kavramları temelde aynı şeyleri ifade etmektedirler.
Marka felsefesi, markanın değer, tutum ve normlarından; amacından ve tarihinden meydana gelmektedir.
Horst Rückle’ye göre marka felsefesi, bir markada faaliyet gösteren insanların içe ve dışa yönelik tüm davranışlarının nedenini ve bunların oluşturulmasını kapsamaktadır.
Örnek: Apple’ın Marka Felsefesi
Apple, üç temel öğeye odaklanan güçlü bir şirket felsefesine sahip bir marka.
1. Empati: “İhtiyaçları diğer şirketlerden daha iyi anlayacağız.”
2. Odaklanma: “Yapmaya karar verdiğimiz şeylerin en iyisini yapabilmek için tüm önemsiz detayları ortadan kaldırmalıyız.”
3. Taahhüt: “İnsanlar bir kitabı kapağına göre değerlendirir. En iyi ürüne, en yüksek kaliteye, en faydalı yazılıma vb. sahip olabiliriz, eğer bunları özensiz bir şekilde sunarsak, bunlar özensiz olarak algılanacaktır. Ürünlerimizi yaratıcı ve profesyonel bir şekilde sunarsak, arzu edilen olabiliriz. ”
Yukarıda okuduğunuz maddeler güçlü bir kurumsal felsefeyi ifade ediyor. Çünkü müşterilere ve potansiyel müşterilere Apple’ın onların isteklerini, ihtiyaçlarını bileceğini ve onlara sunacağını söyler. Sadece bu isteklere ve ihtiyaçlara hizmet etmeye odaklanmaya; görsel olarak çekici ve inanılmaz derecede işlevsel ürün ve hizmetler yaratma felsefesine sahipler.
Sizin bir marka felsefeniz var mı? Çalışanlarınız, potansiyel müşterileriniz veya hedef kitleniz bundan haberdar mı? Müşterilerinize veya tüketicilerinize marka felsefenizden bahsediyor musunuz?
Marka Davranışı
Marka davranışı marka kimliğinin en önemli ve en etkili aracını oluşturmaktadır. Marka davranışı, organizasyonun üçüncü şahıslara karşı davranışını temsil eder.
Örneğin, sunum/teklif davranışları (ürün veya hizmet faaliyetleri programı), ücret davranışları, dağıtım davranışları, finans davranışları, iletişim davranışları, sosyal davranışlar. Bu davranışlar markanın hizmet ettiği amaçlar ve takip ettiği hedeflere yansımasıdır.
İç ilişkilerde yansımasına örnekler:
- İşe başlama dönemindeki davranış
- Yönetici konuşması
- İletişim tarzı
- Kriz çatışma davranışı
Dış ilişkilerde yansımasına örnekler:
- Seçme ve işe başvurma yöntemi
- Müşteriyle konuşma tarzı
- Şikayetleri ele alma tarzı
- Kamuoyunda ortaya çıkış
- Pazar ortaklarına karşı davranış
Marka Kültürü
Marka kültürü, organizasyonun gelenek, yönetim tarzı, davranışı, değerler sistemi, normları ve gelenekleri tarafından oluşturulmakta / etkilenmektedir ve çoğunlukla kendiliğinden gelişmektedir. Henüz 3-5 yıllık olan organizasyonların bile spesifik birer marka kültürü olabilir. Olmalıdır.
Marka kültürünüz üzerine eğilmek için küçük veya büyük işletme olmanızın bir önemi yok. Marka kültürü, ortak hafızayı oluşturarak ajansınız veya markanızı bir arada tutar.
Marka kültürü çalışanların davranışlarını ve kuruluşun görünüm şeklini etkileyen değer yargıları ve davranış tarzı sistemini ifade etmektedir.
Marka kültürü kısaca bir şirketin paylaştığı değerler, inançlar ve davranışlar olarak tanımlanabilir.
Marka kimliği marka felsefesini temel alarak, marka dizaynı, iletişimi ve markanın bir imaj oluşturmaya yönelik olarak gerçekleştireceği faaliyetler ile birlikte, marka kültürü bir araç durumundadır. Marka kültürü, imaj ile birlikte, marka kimliğiyle etkileşim içerisinde olan, bağımsız bir alandır.
Örnek: Adobe’nin Marka Kültürü
Çalışanlarına zorlu projeler sunmak ve ardından bu zorlukları başarılı bir şekilde karşılamalarına yardımcı olmak için güven ve destek sağlamak için yola çıkan bir şirkettir. Herhangi bir modern yaratıcı şirket gibi avantajlar sunan Adobe, çalışanların en iyisini yapmaları için güvenen ve bu yüzden mikro yöneticilerden kaçınan bir kültüre sahiptir.
Adobe ürünleri yaratıcılıkla eş anlamlıdır ve yalnızca mikro yönetimden kaçınarak bu ürünleri yaratmak için özgür olan insanlara bir ortam oluşturabilir.
Örneğin Adobe, yaratıcılığı engellediği ve ekiplerin çalışma şekline zarar verdiği düşündüğü sonucuna varıp, derecelendirme sistemi kullanmaz. Yöneticiler, bir koçun rolünü üstlenir, her şeyden çok, çalışanların hedeflerini belirlemelerine ve nasıl değerlendirilmeleri gerektiğini belirlemelerine izin verir. Yönetici bir mentor, bir yol göstericidir. Diktatör değil.
Çalışanlara, şirketin başarısında hem bir menfaat hem de bir ödül aldıklarını bilmeleri için hisse senedi opsiyonları da verilir. Ceza korkusu olmadan risk almayı teşvik eden sürekli eğitim ve kültür yatırımları, Adobe’nin açık şirket kültürünün bir parçasıdır.
Adobe’den yaratıcılığın ön planda olduğu bir ajans veya kullanıcılarının gönüllerinde taht kurmak isteyen bir marka olarak olarak nasıl ilham alabilirsiniz?
Çalışanlarınıza güvenmek, pozitif şirket kültürüne büyük katkıda bulunur. Çünkü güven, markanızın büyümesine yardımcı olan bağımsız çalışanlara yol açar.
Marka Dizaynı
Marka dizaynı, spesifik bir tarzın toplam ifadesini ileten, organizasyona has yönetim çizgileri tarafından şekillendirilmiş, mimari ve tüm sunum tarzlarının (basılı materyaller, etkinlikler, lansmanlar, ürün tasarımı, ürün ambalaj tasarımı vs.) görsel çıkış şeklidir.
Marka dizaynınız, aşağıdakiler de dahil olmak üzere pek çok tasarım öğesinden oluşur :
– Logo
– Renkler
– Tipografi
– Desen ve Doku
– Görüntüler ve Fotoğrafçılık
– İllüstrasyon ve İkonografi
– Düzen ve Kompozisyon
– Web sitesi tasarımı
– Sosyal Medya Afişleri
– Blog Yayını / Podcast Görüntüleri
– Dijital Banner Reklamları
– Satış Noktası Ekranları
– Pazarlama Broşürleri
– Eşya
– Kırtasiye
– Reklam Panoları
– Tabela
– vb….
İpucu: Markanızın çok fazla rengi varsa, birkaç rengi olan markalar gibi hatırlanabilir olmaz.
Örneğin: Coca-Cola veya Ferrari markalarını kırmızı ile ilişkilendirdik bile. Aklımıza başka renk gelmiyor.
Düşünün: BP veya ekşi sözlük ise yeşil renk ile beynimizde ilişkilendirilmiş durumda. En iyi ve büyük markalar neredeyse tek bir renge sahiptirler!
Çoğu zaman 2-3 renk kullanmak isteriz. Bunun nedeni, bir web sitesi tasarlarken, ‘Harekete Geçirici Mesaj’ düğmelerinde kullanılacak bir kontrast renge ihtiyacımız olmasıdır. Örneğin bu renkler Ajansara’da sarı, ana renk olmak üzere siyah,gri ve beyazdır.
Tasarımcınızın, “marka bilinci” oluşturma öğelerinizi nerede kullanmayı planladığınızı bilmesi gerekir; böylece tasarımları var olan stratejiye göre uygularlar.
O yüzden ucuz ve mass marka dizaynı yapan kişi ve firmalardan kaçınmalısınız. Örneğin Bionluk ve benzeri siteler gibi “Al bunu sana çizittirdim kullan” yaklaşımı, freelancer için kolay sizin kuracağınız iş için bir son olabilir. Hem de yavaş ve yıpratıcı bir son.
Marka kimlik dizaynınızın her öğesini detaylıca ve iyi düşünerek tasarlamalısınız. Çünkü hemen değiştirilecek bir şey değil. 1 sene sonra logonuzu renklerinizi değiştirince, elinizde 10 binlerce liralık promosyon malzemesi, sizin kültürünüz ve felsefeniz ile alakası olmayan bir ofis mimarisi ve size olan algısı düşecek bir sürü müşteri kalabilir.
İç ilişkilerde yansımasına örnekler:
- Marka içi yayın
- Bilgilendirme araçları
- Eğitim malzemeleri
- Toplantı yeri teçhizatı ve tasarımı
- Oda düzenlemesi
Dış ilişkilerde yansımasına örnekler:
- Antetli kağıtlar, broşürler, afişler
- Müşteri yayını
- Oryantasyon sistemi
- Binaların mimarisi
- Araçların düzenlemesi
- Ürün tasarım dili
Pek çok kişi marka kimliğinin sadece logo oluşturmak ve belli bir marka rengi seçmekten ibaret olduğunu düşünmektedir. Oysa bunlar, marka kimliğinin unsurlarından olan marka dizaynın sadece belli bir bölümüdür.
Marka dizaynı bir kuruluşun kendisini görsel olarak ifade etmesidir. Marka dizaynı oluşturan unsurlar arasında marka logosu, yazı ve tipografi, renk, mimari dizayn gibi pek çok parça yer almaktadır.
Kuruluşlar bu görsel ifadeler, görüntüler sayesinde pazardaki rakiplerinden ayrılırlar ve hedef gruplarının akıllarında kalarak, kendilerinin hatırlanmalarını sağlamaya çalışırlar.
Marka İletişimi
Marka iletişimi, hedef kitleyi, kamuyu ve çalışanların organizasyon hakkındaki tutumunu etkilemek veya değiştirmek amacıyla içe ve dışa yönelik stratejik olarak yönlendirilen iletişimdir. Araçları halkla ilişkiler, reklam ve çalışanların enformasyonudur. Ürünlere yönelik olan reklamlar bu iletişimden sayılmazlar.
Marka iletişimi, tüm pazar alanlarına marka davranışının etkinliğini iletir. Marka iletişimi, pazarda başarılı olması için reklam, halkla ilişkiler, satış geliştirme, pazar ve kamuoyu araştırması, personel iletişimi gibi araçlardan yararlanmaktadır.
İç ilişkilerde yansımasına örnekler:
- Sözleşmeler
- Çalışan yayınları
- Rapor tarzı
- Eğitim
- Çalışanları yönelik düzenlemeler
Dış ilişkilerde yansımasına örnekler:
- Çalışma raporu
- Doğrudan pazarlama tedbirleri
- İlanlar
- “Açık kapı” günü
- Basın düzenlemeleri
Marka İmajı
Marka imajı, tüm bu etkinliklerin çalışanlar, hedef grupları ve kamu üzerindeki neticesidir. Bir sonuçtur.
Marka imajı ile organizasyon, iç ve dış iletişimde bulunduğu herkes için bir görünüşünü/resmini oluşturur. Bu imaj kuşkusuz akıllarda oluşan bir imajdır. Ve marka ile temas eden herkes, markaya olan tavrını bu imaja, bu hafızaya göre alır.
İmaj dört noktayı kapsar:
- Organizasyonun prestiji,
- Tasavvur edilebilirliği,
- Rakiplerle karşılaştırılabilirliği
- Tanınırlık
Marka imajı bir kuruluşun çalışanları, hedef grupları (müşteriler, ortaklar vs), ve kamu üzerinde marka kimliğinin etkisi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Organizasyonun/kuruluşun kimliği aracılığıyla kişilerde organizasyon hakkında bir görüş, resim ve düşünce oluşmaktadır.
Kamuoyunda kuruluş hakkında oluşmuş olan bu yabancı resim yalnızca soyut bir izlenimdir. Gerçekliğe çok yakın olabilir, fakat onunla tam olarak örtüşmez. Markanın kendisi hakkında sahip olduğu düşünce ile hedef grubunun sahip olduğu düşüncenin örtüşmesi durumu ise ideal imajı oluşturacaktır.
Marka kimliği kuruluşun kendi resmini tanımlarken, marka imajı yabancı gözündeki resmi tanımlamaktadır. Yani imaj kimliğin sosyal alandaki projeksiyonudur.
İmaj olması istenilen, kimlik ise gerçekte var olandır.
Marka Kimliği Prizması
Marka Kimliği Prizması nedir?
Güçlü bir marka oluşturmak, şirketinizin rekabette öne çıkmasına, daha fazla müşteri çekmesine ve sadakatlerini artırmasına yardımcı olacağını açıkladım. Daha bütünsel bir bakış açısı sağlamak için Jean-Noel Kapferer, “Marka Kimliği Prizması” adlı bir model yarattı.
Prizma, marka kimliğini oluşturan 6 yönü göstermektedir: fiziksel unsurlar, kişilik, kültür, ilişki, yansıma ve kendi imajı. Fark etmiş olabileceğiniz gibi, bu unsurlar ile her bir insanı benzersiz ve eşsiz kılan özellikler arasında çok fazla fark yoktur. Bu süreç bir oyunda bir karakter yaratmak gibi bir şey aslında.
Marka Kimliği Unsurlarına yukarıda yer vermiştim. Jean-Noel’in unsurlarında imajı reflection(yansıma) ve self-image (öz imaj) olarak ikiye ayırmış. Yansıma kurum dışı, imajınızı öz görüntü kurum içi imajınızı temsil ediyor.
Bu yaklaşıma göre örneğin, bir şirket dışarıdan bakınca Ferrari (yansıma) , ama işe girip çalışmaya başlayınca Şahin (öz imaj) olarak gözükebilir.
Aşağıda size oldukça tanıdık gelecek ve böylelikle kimliği daha kolay bir şekilde öğrenmenize ve uygulamanıza imkan verecek 3 markaya yer verdim.
Buraya sizin için bir tane marka kimliği prizması şablonu bıraktım. Çıktısını alarak marka kimliğinizin detaylarını yazabilirsiniz.
Marka Kimliği Oluştururken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
- “Bol Markalı” bir dünyada yaşadığımızı kabul edin.
- Şirketinizi müşterilerinizin zihnine konumlandırmak için her fırsatı değerlendirin.
- Güçlü bir marka fikrini tekrar tekrar iletin.
- Rekabet avantajı beyan etmenin ötesine geçin.
- Gösterin! Anlatmakla kalmayın.
- Müşterileri anlayın. Onların algılarını, tercihlerini, hayallerini, değerlerini ve yaşam tarzlarını geliştirin.
- Temas noktalarınızı iyi belirleyin. Müşterileri çekmek, elde tutmak için duyusal mıknatıslar oluşturmak için marka kimliğini kullanın.
Marka Kimliği Oluşturma Kontrol Listesi (Checklist)
Faz 1: Araştırma
- Durumunuzu analiz edin
- Pazar araştırması yapın
- Kullanılabilirlik testi yapın
- Pazarlama denetimi yapın
- Rekabetçi denetim yapın
- Dil denetimi yapın
- Denetim okuması yapın
Faz 2: Açıklama stratejisi
- Odağı daraltın
- Konumlandırmanızı yapın > Felsefe – Davranış
- Marka özeti oluşturun
- İsim bulun
Faz 3: Kimlik tasarımı
- Logo + imza + motto
- Görünüm ve his
- Ana renk seçimi
- Renk Paleti oluşturun
- Tipografi seçin veya oluşturun
- Marka sesi (Konuşkan, rafine, gayri resmi, resmi?)
Faz 4: Temas noktaları oluşturma
- Web sitesi
- Faviconlar
- Yazışma
- Kartvizit
- Teminat
- Tabela
- Ürün tasarımı
- Ambalaj
- Reklamcılık
- Ortam
- Araç
- Üniforma
Bonus:
Marka ve Logo Rehberleri – Tıkla & İndir
Google • Tesla • Starbucks • Nasa 1976 • F1 • Spotify • Reddit
İlgilenebileceğiniz diğer yazılar
Persona Nedir? Nasıl Oluşturulur?